هدیه
به مناسبت اولین سالگرد شهادت
عبدالمجید کلکانی
اثری از : زنده یاد عبدالقیوم رهبر
این اثر در شمارۀ پنجم جریدۀ رهائی ( ارگان نشراتی هجاما – هواداران جنبش انقلابی مردم افغانستان )
در آلمان در جوزای سال ۱۳۶۰ ش به نشر رسیده است.
افغانستان سرزمین مردان بلاکش و استوار ، سرزمین رنج و مبارزه ، اکنون قتلگاه ارزشهای بزرگ انسانی و پرورشگاه قهرمانها و حماسه های شگفت انگیز است. مردمی که در روزگاران کهن مدنیتهای بزرگی را در قلب تپندۀ خود پرورش داد و در تلاقی پویای تاریخ در جذب و دفع نیروهای بارور و ویرانگر مهد فرهنگ ها ، ملیتها و زبان های متعدد بود همزمان با پذیرش دستاورد ها و نو آوری ها مدافع سرسخت هویت و آزادگی خود بود.
سلطه نابکار ارتجاع و استعمار به ویژه در دو سدۀ اخیر همواره مبارزات دلیرانۀ مردم ما را با آتش و تیغ پاسخ گفت و تاریخ چپاولگری ها و دست اندازی های خویش را بر ملل دیگر و یا قتل هموطنان هزاره و نورستانی و یا وطن فروشی و چاکری خویش را بر در ارباب بیگانه به عنوان تاریخ ملتی آزاده و زحمت کش به نمایش گذاشت. ولی مردمان سرا پا برهنه و حرمان کشیدۀ ما برای خود تاریخ دیگری دارند: تاریخ رنج ها و زنده به گور شدن ها ، تاریخ مقاومت ها و ایستادگی در مقابل بیگانگان و مزدوران بومی آن و تاریخ دفاع از هستی و هویت و ارزش های متعالی انسانی.
این تاریخ غیر مدون سینه به سینه انتقال می یابد و بیش از هر تاریخ تحریف شده ای برای مردم روح می بخشد و حماسه می آفریند. هر گروه کوچک انسانی و هر ملتی در انعطافات بزرگ تاریخی تمام ظرفیت ها و استعداد های مکنون خود را بیرون میدهد. در لحظات پویا و پر از تحرک و فعالیت کتله های عظیم انسانیست که بزرگترین و پایدار ترین حماسه ها آفریده می شود ، در این لحظات است که تاریخ واقعی شکل می گیرد و درین فعالیت عمومی و تپش لاینقطع نیروها و یا اشخاص به نمایندگی از آنها خصال و فضایل نیکوی ملت خود را در خود جمع می کنند و از ورای ظواهر پیچیده و درهم و برهم و متضاد ، جوهر پاینده و رشد یابندۀ حرکت را تمثیل می کنند. گذشته را هضم میکنند ، حال را می گیرند و آتیه را نشان میدهند. اینها با توده های مردم ارتباط عمیق دارند ، بدانها تکیه می کنند ، از آنها می آموزند و دست آنها را گرفته به آنها کمک می نمایند و در یک کلمه به آنها آگاهی و سازمان میدهند و بدینصورت رابطه میان مردم و پیشروان شان دهش متقابل و متداومیست که نجوای صامت آنها از خلال تجارب شکست ها و پیروزی ها و جمعبندی دو جانبه به طور زنده و متحرک شکل میگیرد و تکامل می یابد. هیچ قهرمان واقعی جدا از مردم و خلاف خواست و نیاز آنها وجود نداشته و نخواهد داشت.
کودتای منحوس هفتم ثور به دست چاکران خانه زاد امپریالیسم روس جامعۀ ما را تکان شدیدی داد. این تکان ها که از حرکت خود بخودی و محلی مردم آغاز یافت با سرعت شگفت انگیزی در سطح ملی گسترش یافت و بمباردمانها ، قتل عام ها ، زنده به گور کردن ها و کشتار بیرحمانۀ زندانیان و مردم بیدفاع ، موجی از اعتراض و شورش ، قیام و بلآخره مقاومت همه جانبۀ مردم را بر انگیخت. سردمداران کودتای هفتم ثور که به سرانگشت شیادانۀ امپریالیسم روس میرقصیدند ، در ظرف دو ماه اول ، از سلطۀ ماورای ارتجاعی و خونخوارانۀ خود به سرعت از یک سازمان توطئه گر و مزدور اجنبی به باند جنایت پیشه ای سقوط کردند که کاری جز بستن ، زندانی کردن و قتل عام و هتک ناموس و غارت و چپاول دارائی مردم چیزی در کارنامۀ ننگین شان نمیتوان سراغ کرد.
جامعۀ ما نیز در جریان ” تحول منفی ” اش از یک کشور نیمه مستعمره به یک مستعمرۀ کامل عیار امپریالیسم روس کتله های عظیم بشری را در مبارزۀ مرگ و زندگی به میدان کشید و سازمان های سیاسی نیز هر طرف روئیدند و مردم ما با دست خالی و بدون سازماندهی و آگاهی و تدارک کافی در مقابل ماشین جنگی پرقدرت امپریالیسی روس ایستادند. مقاومت مردم به یقین در تاریخ مبارزات آزادیبخش مردم دربند و اسیر یکی از پرافتخار ترین و با عظمت ترین نمونه های آن است. مردم سراسر جهان به یاد خواهند داشت که چگونه ملت عقب مانده ، کوچک و بی پناه و بی سلاح بدون سازماندهی و آگاهی لازم و پشتیبانی بیدریغ مردم آزاد و ترقی خواه جهان ، با وجود توطئه ها و دست اندازی های بیشرمانۀ جهانخواران رقیب امپریالیسم روس و تاجران سیاسی وابسته بدانها استوار و مغرور و پر از ایمان در مقابل یکی از بزرگترین قدرت های امپریالیستی جهان به مبارزه برخاسته ، از آزادی ، پیشرفت سالم اجتماعی و سنت های گرانبها و هویت و هستی خویش دفاع نمود. ملت ما برای مقابله با متجاوزی که از لحاظ مادی و تکنیکی برتری دارد با چنگ زدن به وحدت و آگاهی و تشکیلات و با به دست گرفتن ارزش های بزرگ انسانی و سنت های گرانقدر خود ، با آفرینش حماسه ها و قهرمان ها این نقیصه را جبران می کند. ولی درین تحرک عظیم هر چیزی به سرعت مورد آزمایش قرار میگیرد و به زودی تغییر محل میدهد. ارزش های نوین در جامعه شکل میگیرند و جا باز می کنند و بدینصورت مردم از قهرمانان واقعی خود قهرمانان رنج های بیکران و مبارزات پرشور خویش یاد می کنند و می آموزند ، هزاران قهرمان گمنام که در هر گوشۀ این خاک با آرزو های نا شگفته خویش در خون خفتند ولی در قلب پر از مهر مردم جاودانه گردیدند.
درین میان ملت مبارز ما در پهلوی دیگر قهرمانان راه آزادی فرزندی آفرید ، تربیت کرد و به جاودانگی سپرد که در طی بیست سال زندگی پرشور خود ، در زمان آرامش و طوفان ، در زمان شاهی و جمهوری در وقتیکه مردم ما از استبداد ” دودمان طلائی ” رنج میبردند و یا از پاشنۀ آهنین روس اشغالگر ، هنگامیکه مردم در مبارزات آگاهانه و هدفمند قدم بر میداشت و یا خیزش های خود بخودی را سازمان میداد ، در پهلوی آنها و در سنگر آنها بود. در شهر های بزرگ و یا قرا دور دست در میان روشنفکران ” قشر منور ” ، در میا دهقانان و چوپانان پا برهنه در همه جا و در همه وقت نام مجید الهام بخش مظلومان و تهیدستان و آرزومندان بود. کینه و نفرت ارتجاع ، استبداد و استعمار کهن و نوین را بر می انگیخت. او کی بود و چگونه شد که وی این همه در دل پر مهر مردم خود جا گرفت ، تا جاییکه محبوب ترین و بی رقیب ترین قهرمان این وطن شد. شمه ای از زندگانی سراسر رنج و مبارزۀ او میتواند بهترین هدیه ای باشد که در اولین سالگرد شهادت وی به مردم قهرمان خود تقدیم نمائیم:
سر آغاز رنج و مبارزه :
مجید در سال ۱۳۱۸ ( ۱۹۳۹ ) در قریه کلکان کوهدامن در یک خانوادۀ متوسطی دیده به دنیا گشود. هنوز شش بهار عمرش نگذشته بود که خانوادۀ وی دستخوش دگرگونی بزرگی شد. پدر و پدر بزرگش توسط هاشم جلاد به دار سپرده شدند ، وی با بقیۀ افراد فامیل به قندهار تبعید گردید. زندگانی در تبعید گاه با همه رنج و عذاب آن از مجید شخصیت متکی به خود ، آزاده و مخالف استبداد بار آورد. وی که حوادث مرارت آور زندگی را با چشمان باز تعقیب میکرد ، در میان همقطاران خود از محبوبیت خاصی برخوردار بود. رفتار آرام مؤدبانه ، صراحت و قاطعیت او عدۀ زیادی از همسالان وی را به او عمیقاً پیوند می داد تا حدی که اکثر آنها که بیش از یک ربع قرن او را ندیده بودند ، از او به عنوان رفیق صمیمی و خوب خود خاطره ها داشتند ، در آخرین سال های تبعید ( ۱۳۳۱- ۱۳۳۲ ) بود که قریحه و استعداد مجید به یکبارگی فوران کرد و بعد از بازگشت به کابل در سه سال موجودیت خود در مکتب نجات ، وی نمایندۀ قریحۀ شاعری ذوق و استعداد نویسندگی و حافظۀ خارق العاده بود ، ولی از همه مهمتر آشنائی و ارتباط عمیق او با یکی از رهبران دوره هفتم شورا قاضی عبدالظاهر ” سامی ” بود که علاوه بر روابط خویشاوندی ، حیثیت استاد و مربی او را داشت. میتوان گفت که درین دوره بود که مجید از محیط پر آشوب و محرک ” خویشتن ” خود با دنیای بیکرانه بیرون و یا جامعه ارتباط محکمی برقرار کرد. وی اکنون به روشنی میدید که فاجعه و مصیبت در ابعاد ملی سایه گسترده است و بد بختی و سیه روزی دیگران به هیچوجه کمتر از او نیست. عکس العمل مجید نسبت به این مسائل خیلی سریع و غیر قابل تصور بود. وی بدون اینکه با مربی و معلم خود مشوره نماید افکار خود را پرورش میداد و بدون وقفه هرچه به دسترس اش میرسید ، می خواند. اکنون دیگر اشعار شعرای کلاسیک و نامدار عطش تسکین ناپذیر او را سیراب نمی کرد. او در پی چیز دیگری بود ، آهسته آهسته وی در میان همقطاران و هم صنفان و رفقای ورزشی خود شروع به کار کرد و حلقۀ کوچکی از روشنفکران را به وجود آورد که باید علیه مظالم اجتماعی مبارزه نمایند ، باید متحد شوند و صدای خود را به گوش هموطنان خود برسانند. مجید در آن زمان با وجود جوانی و کم تجربگیش نقش اساسی داشت.
محفل خیلی زود دست به کار های عملی زد. در اواخر ماه قوس ۱۳۳۵ و اوایل بهار ۱۳۳۶ دو قطعه شبنامه را در مکاتب و لیسه های شهر کابل پخش کرد. تغییر نام محفل از ” جمهوریخواهان ” به ” بینوایان ” نشان میدهد که چگونه عنصر ترقی اجتماعی در میان محفل راه باز میکند. اکنون هدف تغییری بود که در آن بینوایان به نوائی برسند. به هرحال این محفل کوچک در میان تاریکی دردناکی دست و پا میزد و راه خود را به طرف روشنائی ها باز مینمود. محفل در میزان سال ۱۳۳۶ بنا بر تجربۀ محدود و عدم استحکام درونی و فقدان امکانات در وقتی از هم پاشید که مورد پیگرد پولیس قرار گرفت. عده ای به ایران فرارکردند و یا زندانی شدند و عدۀ دیگری نیز موءقتاً عقب نشینی کردند و مجید که مورد تعقیب دولت بود به زندگی مخفی پناه برد.
زندگی مخفی :
مجید از ابتدای بازگشت از تبعید روابط بسیار صمیمانه با روستانشینان اطراف کابل برقرار نمود. روشن فکران این مناطق او را احترام می گذاردند و جوانان روستائی در شجاعت ، صمیمیت و بردباری او را نمونه میدانستند . در مدت کمی وی به عنوان یکی از معروف ترین جوانان پرشور این مناطق در میان مردم شناخته شد. اشخاص زیادی از هر طرف به دیدن او می آمدند و با او طرح دوستی می ریختند. وی در این مدت بار ها به مناطق دور دست افغانستان ، به طرف شمال ، کوهستان های جنوبی و یا ولایات غرب و هزاره جات مسافرت نمود و هرگاه از سفر چند ماهه اش بر می گشت ، کوله باری از تجربه و آگاهی را با خود می آورد. درین سفر ها بود که وی عمیقاً مردم خود را شناخت و از اوضاع زندگی ، سنتها ، ارزش ها و عرف و عادات مردم و ملیت های مختلف کشور آگاهی حاصل نمود ولی مهمتر از همه وی به خود سازی انقلابی توجه خاصی داشت. وی به هر جائی که سفر می کرد ، کوله بار کوچکی بر دوش داشت که در آن چند جلد کتاب پیچیده بود. وی زندگی دشواری را می گذراند ، بار ها فقط در روز یکبار غذا میخورد و گاهی نیز مجبور بود ده ها کیلومتر راه را با پای پیاده طی نماید و شب دیر با پای پر آبله و خونین نزد دوستی برسد. بزرگترین کار وی در میان روستائیان اصلاح کار و زندگی آنان بود. وی آنها را توصیه میکرد از کار های عبث و بیهوده دست بردارند ، درس بخوانند و چیزی مفید فرا گیرند. وی خود ده ها تن از آنها را سواد یاد داد و یا به کار های مؤلد اجتماعی سوق داد که هم اکنونیا شهید راه آزادی اند و یا در سنگر مبارزۀ مسلحانه مردانه می رزمند. وجود و رابطۀ وی با این جوانان مانع بزرگی در راه فساد بود. وی به جوانان ساده و بی پیرایۀ روستائی اعتماد کامل داشت و حس اعتماد و وظیفه شناسی را در آنها القاح میکرد. وی هیچگاه رسالت اجتماعی خویش را در میان آنها فراموش نمی کرد و از آنها مردان آزادیخواه و مخالف ظلم به وجود می آورد. مجید در واقع پلی بود میان روشن فکران و توده های جوان دهقانی و وی خود نمونۀ کاملی ازین پیوند بود. وی در ارتباط دو جانبۀ خود در واقع هر دو طرف را ” اعادۀ حیثیت ” کرد و حس بی اعتمادی و خلای تصنعی را در میان آنها از بین برد. ولی مهمتر از همۀ اینها تغییرات ژرفی بود که در طی مدت شش سال زندگی پر از رنج و درد در شخصیت خود وی به وجود آمد. وی درین مدت دید اجتماعی خود را از ساحۀ شهر به روستا ها گسترش داد و ” دوزخیان روی زمین ” را از نزدیک دید و شناخت و هویت سیاسی خود را با آنها همآهنگ ساخت.
زندان تجربۀ نوین :
توطئه زندانی کردن مجید نتیجۀ سلسله ای از توطئه های دربار بود که از شهرت و محبوبیت ، کاردانی و نفوذ مجید در میان مردم هراس داشت. بعد ازینکه همه کوشش های دربار برای گرفتاری وی عقیم ماند و پس ازینکه همه تبلیغات ضد و نقیض وی نتیجه نداد ، دست به توطئۀ دیگر زد. قتل رئیس فاکولتۀ شرعیات و اتهام مجید در واقع خفت و درماندگی دربار را نشان میداد. دولت که سال ها علیه وی تبلیغ کرده بود ، اکنون میخواست او را به عنوان یک جنایتکار پیش روی محکمه بیاورد. برخورد دستگاه دولت در مورد وی به حدی ناشیانه بود که وی در زمان زندان ، وقتیکه در دست خود دولت اسیر بود ، دو بار دیگر نیز مورد اتهام قتل قرار گرفت و این خود نشان دهنده اینست که چرا دولت او را میخواست متهم بسازد. وی هشت ماه زندان انفرادی و در مجموع حدود سه سال زندان را با شهامت و سربلندی پشت سر گذاشت و بلاخره بعد از همه این مدت به گفتۀ دولت ” چون هیچ دلیلی علیه وی وجود ندارد ، باید رها گردد “. بعد از یک اعتصاب غذائی چهار روزه وقتی مجید از ” کوته قلفی ” بیرون شد ، مرحله تازه ای از فعالیت وی آغاز گردید.
وی به کمک بعضی از دوستان روشنفکر از همان روز اول آغاز کرد به برنامه ریزی و کار منظم برای اینکه محیط زندان را برای خود و دوستان خود به مدرسه ای مبدل نماید. وی در زندان توجهی خاصی به جوانان تحصیلکردۀ زندانی مبذول میداشت. اتاق وی محل تجمع همۀ این جوانان بود. وی در تمام مدت موجودیت خود به طور کامل توفیق یافت این جوانان را از انحراف حتمی نجات دهد و همۀ آنها را دست می گرفت و به تحصیل علم و دانش و خود سازی جهت میداد. فعالیت های اجتماعی او در زندان برای بهبود وضع رقتبار زندانیان برای همیشه ، درد سر می آورد. وی باری به خاطر دفاع از حقوق زندانیان و در مقابله با زورگوئی و رشوه ستانی مسئولین زندان به کار شاقه فرستاده شد. داخل شدن کتاب ، روزنامه و رادیو در زندان های کابل برای اولین بار محصول زحمت کشی و مبارزۀ وی بود.
سه سال زندگی وی در زندان های رژیم ظاهر شاهی ، سه سال پر بار و پر ثمری بود که ویرا به واقعیت زندگی عده ای از سیه روز ترین مردمان این سرزمین آشنا ساخت. وی در دوران زندان خود مانند انقلابیون بزرگ دیگر به اثبات رسند که میتوان زندان را به مدرسه ای برای خود سازی انقلابی مبدل نمود و در آنجا نیز میتوان رسالت اجتماعی خود را به پیش برد.
عده ای از دوستان زندان او تا آخرین رمق به وی و به ایده های وی وفادار ماندند و در راه مردم شهید شدند و عدۀ دیگر نیز شرافتمندانه در راه پر افتخار او روانند.
راه پیمائی دراز :
رهائی مجید از زندان محصول مبارزه طولانی بود که پایۀ اساسی آنرا استواری و امید واری بی پایان خود وی برای فردا های روشن می ساخت. عدۀ از دوستان و رفقای وی توانستند او علی الرغم تمام توطئه ها و دام افگنی های ماشین ارتجاعی ، سالم بیرون بیاورند. وی ابتدا برای مدت کوتاه در کابل اقامت گزید و درین مدت با عده ای از جوانان انقلابی و پیشرو آشنا شد. وی که بعد از یک مرحلۀ طولانی زندگانی مخفی خود را برای کار تدارکاتی لازم در شرایط نوین آماده می ساخت ، نتوانست مدت زیادی در کابل بماند. تقاضای مکرر مردم کوهدامن – زادگاه مجید – مبنی بر کاندید وی برای شورای دورۀ دوازدهم ، او را دوباره بدانجا انتقال داد. با وجود اینکه یکی از افراد ” باب دندان ” دربار به شورا رفت ، ولی هم مردم و هم دولت درین کاندید میدید که چگونه موج تأئید توده ای مجید را احاطه کرده است و چگونه وی با وجود همۀ توطئه ها سه چهارم آرای مردم این خطه را پشت سر خود دارد. ولی دولت وجود او را در پارلمان تحمل نداشت ، دربار آرایشگر می خواست نه افشاگر ، تقلب در آرا و شکستن صندوق های انتخاباتی ، اولین عکس العمل دولت بود که متعاقب آن دام های دیگری مقابل وی گذارد. خود می گفت : ” اکنون که رژیم نتوانسته مرا توسط حربۀ قانون و نظم از بین ببرد ، میخواهد جنگ روانی را علیه من آغاز نماید و مرا عصبی نماید تا مگر بهانه ای برای توطئه های بعدی خود بیابد. باید خونسردی را حفظ کرد و استوار به پیش رفت ، آینده از آن ماست.”
حادثۀ سوم عقرب و پیامد های آن روشنفکران کشور را تکان داد. مجید که اکنون مبارزات ضد استبدادی ده ساله اش را پشت سر داشت ، از معروفیت و محبوبیت وسیعی در میان مردم برخوردار بود. روشن فکران انقلابی او را پشتوانه و همکار خود می دانستند و توده های مردم به وی به عنوان مردی تسلیم ناپذیر و استوار که مراحل مختلف زندگی خود را شرافتمندانه و سرفراز پشت سر گذاشته است ، اعتماد عمیق داشتند.
شگوفائی مبارزات روشن فکری درین دوره مجید را متوجه اوضاع جدیدی کرد که باید مبارزات خود را با آن همنوا سازد. ارتباط او با شخصیت های انقلابی و جوانان پرشور آفاق تازه ای را برای مبارزات منظم انقلابی می گشود. مجید که اکنون بار دیگر به زندگی مخفی پناه برده بود ، با کوهی از وظایف و مسئولیت ها رو برو بود. وی در میان روشنفکران و روستائیان به کار سازماندهی پرداخت. فکر ایجاد سازمان منظبط و پیشتازی که بتواند همه نیروهای انقلابی را در جهت منافع مردم سوق دهد و مبارزات شهر و روستا را بهم پیوند زند و راه را برای آغاز و ادامۀ مبارزۀ مسلحانۀ توده ها باز نماید ، همیشه فکر او را به خود مشغول می داشت. فشار روز افزون دولت برای گرفتاری وی و تبلیغات زهرآگین آن برای بدنام کردن وی همه نتیجۀ عکس میداد و وی بیشتر در قلب و ذهن مردم جا میگرفت و بر محبوبیت او افزوده میشد. اگر دولت او را دزد و جانی خطاب میکرد ، مزدوران و قره نوکران روس نیز همصدا با آن او را ماجراجو و تروریست میخواندند تا مشاطه گری و مزدوری خود را از انظار پوشیده نگهدارند ، ولی آیا میتوان آفتاب حقیقت را با دو انگشت پوشاند ؟
بعد ازینکه تلاش های مذبوحانۀ دولت برای به دام انداختن وی نتیجه نداد و در حالیکه ده ها تن از دوستان و خویشاوندان به خاطر وی به زندان بودند و مهمتر از همه در زمانیکه رژیم به سرعت به سراشیب سقوط خود نزدیک میشد ، دولت تقاضائی به مردم کوهدامن داد که اگر مجید به زندگی عادی برگردد ، با وی کاری ندارد. این تقاضا از نظر مجید به عنوان آتش بس موقت و یکجانبه ای بود که رژیم برای پذیرش آن مجبور شده بود. وی به احترام تقاضای مردم و پیشنهاد رفقای همرزمش حاضر شد بدون کوچکترین عقب نشینی از مواضع خویش به زندگی عادی برگردد. وی بدون توجه به هیاهوی شیادانۀ مزدوران روس که تغییر موقعیت او را شکست شعار مبارزۀ مسلحانه می پنداشتند ، به طور منظم و آرام به کار مبارزاتی خود مشغول بود و زمزمه های سازش و تسلیم او نیز در برخورد با صخره های استوار واقعیت به عقب بر می کشت و ناپدید می شد. هنوز چند ماهی از برگشت مجید به زندگی عادی نگذشته بود که رژیم پوسیدۀ شاهی جای خود را به رژیم خود کامۀ داود داد.
با آمدن رژیم فاشیستی داود ، مجید دوباره به زندگی مخفی و همیشگی خود برگشت. دولت داود با شدت و سبعیت بیشتری در پی گرفتاری وی بر آمد ، ولی وی خونسرد و آرام به کار خود می پرداخت و بار ها می گفت : ” اگر فشار و اختناق دولت و کوشش آن برای نابودی وی بیشتر شده است ، ولی او نیز به شکرانۀ سازماندهی دقیق کارها و تائید معنوی و فعال مردم بیشتر از پیش توان مقاومت دارد. ولی نقش تصادف را به هیچگونه نمی توان نادیده گرفت. اکنون من از مرگ هراسی ندارم و در بارۀ آن فکر نمی کنم. آنچه همیشه فکر مرا به خود مشغول می دارد ، اینست که چگونه میتوانیم نقش موثری در حرکت پیشروندۀ تاریخ داشته باشیم. . . .”
وی گاهی در میان روستائیان و باغداران می نشست و سیاست های خانه خرابکن دولت را مورد حمله قرار میداد و زمانی نیز ” قانون اساسی داود ” را به عنوان ” طناب اسارت خلق ” زیر رگبار انتقاد قرار میداد. مجید در زمان داود در وقتیکه جنبش انقلابی کشور در پراگندگی ، حیرت و فروکش به سر می برد ، زبان گویا و وجدان بیدار مردم ما و زحمت کشان این خاک بود. وی در دوران تلاش های مذبوحانه و توحش فاشیستی رژیم داود بحران عمیق اقتصادی – اجتماعی کشور را به خوبی می دید و می دانست که کشور از دوران تحولات آرام و کند به مرحلۀ تکان های شدید پا می گذارد. گویا وی می دانست که دوران مبارزات مسلحانۀ توده ای به سرعت دارد نزدیک میشود. وی در آن دوران سیاه فریاد بر آورد : ” باید آمادگی گرفت ، آمادگی سیاسی ، آمادگی نظامی ” ولی این پیش گوئی و فریاد آینده نگر او در ازدحام خرده کاری ها گم شد. اما وی امید خود را از دست نداد و در میان کوهی از مخاطرات و مشکلات استوار به سوی قلۀ پیروزی در حرکت بود. او علاوه بر کار های شاق و عملی و حل پرابلم های تدارکی انقلاب ، دقیقه ای فرو نمی گذاشت تا با انقلاب جهانی و مسائل بغرنج تئوریک روبرو شود و آنرا از دیدگاه انقلاب افغانستان مورد ارزیابی قرار دهد. آثار قلمی وی که از این دوره باقی مانده است به حق عالیترین چکیدۀ تفکر انقلابی کشور ماست.
با کشتیهای بزرگ و ناخدایان چیره دست
میتوان از میان توفانها گذشت
کودتای هفتم ثور توسط مشتی وطنفروش ، جامعۀ ما را از اعماق تکان داد. مردم می دیدند که مقدرات آنها و هستی ایشان بیرحمانه زیر پای استعمارگران روس لگد مال میشود. مردمی که تمام مرارت ها و سیه روزی ها را با جبین گشاده پذیرفته بودند. مردمی که در مغاره ها زندگی می کردند و از تمام وسایل اولیۀ زندگی محروم بودند. مردمی که زیر شلاق استبداد و اختناق ممتد جان می کندند ، فقط با این دلخوش بودند که آزاد اند و آزاد میزیند – آزادی پر از رنج و مصیبت. مردم ما که به آزادی خود عشق داشتند اقلا ً با این تصور می زیستند که هیچگاه سایه منحوس بیگانه را بر بالای سر خود نپذیرفته بودند. اکنون به یکبارگی چنگال خونین تزاران روسی را بر گلوی خود احساس می کردند. این برای شان قیامتی بود که نمیتوانستند تحمل کنند. ملت رنج کشیدۀ ما درست درین موقع همه رنج ها و بدبختی های خود را که در قلب غمگینش گره زده بود منفجر ساخت و قیام کرد.
مجید در ابتدای کودتای ننگین مزدوران روسی در مقابل نگرش بدبینانه و مأیوسونه ایستاد که هر به چیز و هر کسی بی اعتماد و بد بین بود. وی با اتکاء به ظرفیت های بزرگ مردم ما می گفت که کودتای ثور قدرت سیاسی را به عنوان مسئله ای قابل حل ، قابل دسترسی پیشروی مردم قرار میدهد و رژیم ارتداد با خصلت غلیظ وابستگی اش به هیچ صورت نمیتواند منافع مردم را بر آورده سازد. برعکس رژیم مجبور است توقعات مردم را از خلال اغوا گری و طرح های عوام فریبانه بلند ببرد. اتکاء مطلق رژیم کودتا بر یک نیروی خارجی امپریالیسی زمینۀ گسترده ای برای مقاومت توده ای و خیزش های مردم به وجود خواهد آورد ، و این درست شرایط انقلابی ایست که نیروهای پیشتاز جامعه میتوانند با تکیه بر آن در میان مردم بروند ، آنها را بسیج و سازماندهی نمایند و آگاهی انقلابی را در میان آنها پخش کنند. انطباق این تحلیل با واقعیت های رشد یابندۀ جامعه و انعکاس آن در ذهن و تفکر نیروهای انقلابی بازتاب عمل خود را در گرایش نیرومند وحدت طلبانه در میان نیروهای انقلابی و پیشرو جامعه داد.
تلاش مجید برای وحدت نیروهای رزمندۀ انقلابی رسوخ و اعتبار و از خود گذری و واقعبینی او استواری و استقامت و ارائه راه درست پیشرفت انقلاب افغانستان بر بستر تجارب گرانبهای گذشته آن محوری بود که انقلابیون کشور ما با اطمینان میتوانستند بر روی آن تکیه کنند و کار شاق و پرعظمت خود را آغاز نمایند. ثمرۀ این تلاش ها بنیان گذاری سازمان آزادیبخش مردم افغانستان و جبهۀ متحد ملی بود.
” ساما ” نتیجۀ کوشش ها و افت و خیز های هزاران تن از بهترین فرزندان این خاک است که هر کدام نقش خود را صادقانه در حرکت پیشروندۀ جنبش ادا کردند. کوشش دامنه دار مجید برای ایجاد فضای سالم میان نیروهای انقلابی جامعه و وحدت آنها به دور “ساما” یکی از بزرگترین دست آورد های مبارزاتی وی است. وی با دانش ژرف انقلابی و تجارب گرانبهای مبارزاتی اش با دید روشن از اوضاع خط متمایز ” ساما ” را ترسیم کرد. آثار گرانبهای وی قبل از همه تطبیق خلاقانۀ آن در شرایط بغرنج ملی و بین المللی کنونی نشان میدهد که تفکر پیشرفتۀ بشری در میان انبوهی از تهاجم و توطئه راه خود را به همت انقلابیون راستین در میان مردم باز می کند و تجارب گرانبهای بشری در آمیزه ای با خود ویژگی ملی ما به طور فشرده در دسترس مردم و رهروان راه آزادی قرار می گیرد. اگر ما قابلیت هماهنگی جنبش رشد یابندۀ ساما را با جوشش وسیع مردم ببینیم ، اگر ادامه کاری منظم سازمان را در ابعاد مختلف مبارزاتی با وجود ضربات پیهم مشاهده می کنیم و اگر دستاورد های بزرگ جنبش انقلابی کشور ما بخصوص در سه سال اخیر عمدتاً با نام ساما پیوند خورده است ما در همه حال با نام قهرمان مجید روبرو می شویم ، کار شاق عمل تدارکاتی منظم و دائم ، واقعبینی سیاسی و تسخیر جسورانه موانع تلفیق و دور اندیشی سیاسی و تهور انقلابی همه آن صفاتیست که مجید با به کار برد آن توانست سازمان آزادیبخش مردم افغانستان را ایجاد و آنرا مرحله به مرحله رهبری نماید.
مجید میدانست که انقلاب عظیم مردم ما وقتی به پیروزی می رسد که همه نیروهای انقلابی ، ملی و اسلامی در یک صف واحد و در زیر یک فرماندهی سیاسی – نظامی گرد آیند. وی خود تجسم این وحدت ملی بود. اعلام موجودیت ” جبهه متحد ملی افغانستان” بعد از مدت کوتاهی پس از ایجاد ساما نشاندهندۀ این است که سازمان مسئله وحدت ملی را به عنوان مبرمترین وظیفه در مقابل خود قرار داده است.
کوشش مجید قهرمان برای وحدت رزمندۀ جبهات داخل کشور و همسوئی و هم آهنگی فعالیت آنها روی مواضع مستقل ملی و در ضدیت با هر نوع ستم ملی و طبقاتی یکی از پر افتخار ترین صفحات تاریخ کشور را می سازد.
از مجید بیاموزیم :
مجید که در تمام مدت زندگانی پر افتخارش با رنج زیست و با ستم جنگید ، بیست سال زندگی مبارزاتیش پربار ترین زندگی یک انسان را نمایش میداد. وی به عنوان یک سازمانده طراز اول ، فرمانده نظامی مقتدر ، تئوریسن و مبلغ انقلاب افغانستان بلآخره به عنوان انسانی که شریفترین خصال ملت رنجدیده و بشریت مترقی را در خود انعکاس میداد ، برای همرزمان و پیروانش و برای مردم شریف ما نمونه ایست که از وی می آموزند و راه او را دنبال می کنند.
مجید سازمانده :
وقتی خط سیاسی انقلاب روشن شود همه چیز وابسته به سازماندهی است. هر سازمانی انعکاس مادی یک روش فکری و سیاسی است. مجید در مبارزات ضد استبدادی و ضد امپریالیستی خود همواره بر استحکام تشکیلاتی تأکید می ورزید. وی در مراحل مختلف مبارزاتی اش توانست با ابتکار و خلاقیت ، روشن فکر انقلابی افغانستان را با توده های پا برهنه این وطن پیوند دهد و مرز میان آنها را بزداید و ایده های انقلابی را در خدمت مصالح مردم قرار دهد. وی ایمان انقلابی را از راه سازمان پیشتاز در عمل موثر و هدفمند انعکاس میداد و بدینصورت سازمانی مستحکم و رشد یابنده به وجود آورد که از آغاز و انجام خود نیرو میگرفت. تفسیر این مسئله را که ساما با وجود اختناق ممتد بر جامعه و ضربات پیهم از جانب دشمن روز تا روز گسترش می یابد و ریشۀ خود را در میان مردم عمیقتر می سازد باید در همین نکته دید. وی همیشه تأکید میکرد که اگر سازمانی بر توده ها تکیه نداشته و منافع آنها را باز نتابد و خود را بیدریغ در خدمت آنها قرار ندهد و مورد اعتماد و پشتیبانی مردم قرار نگیرد ، هرقدر هم از انظباط و استحکام برخوردار باشد ، نمی تواند دوام بیاورد. استحکام تشکیلاتی یعنی رفتن در آغوش پر از مهر مردم و بر انگیختن اعتماد و پشتیبانی فعال آنها. وی در تمام مدت زندگی مخفی اش در میان مردم خود بود و از حمایت بیدریغ آنها برخوردار. زندگی وی تجسم واقعی ایده ها و افکار او بود. او افکار و ایده های خود را از متن زندگی مردم استخراج میکرد و دوباره در میان مردم می برد. او با توانائی و قدرت ، ظرفیت ها و استعداد های همرزمان خود را کشف میکرد و هر کدام را در مناسب ترین موقعیتی قرار می داد. همرزمان او به خاطر دارند که در بحرانی ترین لحظات انقلاب وی چگونه در آنها اعتماد به نفس و اتکا به خود را بوجود می آورد و پیچیده ترین مسائل را در مقابل رفقای همسنگر خود قرار میداد تا خود رهگشا باشند و استعداد های مکنون و بالقوه خود را به کار اندازند و بدین صورت انضباط آگاهانه را با ابتکار انقلابی روح می بخشید.
مجید فرمانده نظامی :
مجید از آغاز مبارزات سیاسیش به مبارزۀ مسلحانه به عنوان شکل دیر پای مبارزه اهمیت زیاد میداد. وی با مطالۀ دقیق تجارب انقلابات دیگر کشور ها خیلی زود به این نتیجه رسیده بود که جنگ مسلحانۀ انقلابی ، جنگ مردم است نه جنگ گروهی پیشآهنگ و جدا از مردم. وی بار ها به گروه های روشنفکری که میخواستند دست به شورش مسلحانه بزنند تأکید کرده بود که بدون تدارک وسیع سیاسی و بدون پشتیبانی فعال مردم شورش مسلحانه نمی تواند تضمین و پایه ای داشته باشد و مردم را بدون آمادگی کامل در برابر نیروی برتر ارتجاع قرار میدهد که نتیجۀ آن بلاشک سرخوردگی و دوری از انقلاب خواهد بود. وی با این دید علمی به کار وسیع تدارکاتی برای مبارزۀ مسلحانه پرداخت.
مجید به حق پایه گذار جنگ های چریکی و پارتیزانی مدرن در کشور ما بود. وی مبارزۀ مسلحانه را در قلب دشمن و در مراکز عصبی آن در وقتی آغاز نمود که نیروهای دیگر هنوز به اهمیت سیاسی و نظامی آن پی نبرده بودند ، ولی وی از مطلق گرائی و جدائی میان جنگ چریک شهری و مبارزۀ پارتیزانی مسلح در روستا جداً پرهیز میکرد. آغاز مبارزۀ مسلحانه در شهرهای کلیدی و تلفیق ، امتداد و گسترش همزمان آن در روستا های کشور و هماهنگی این دو ، یکی از ابتکارات علمی و عملی مجید بود که در گنجینۀ مبارزات مسلحانۀ انقلابی مقام بسزا دارد. در وقتی که شورش های خود به خودی مردم ما اوج گرفته بود ، وی بار ها تأکید میکرد که قیام های توده ای نباید به صورت مجزا و به دور از سیر کلی مبارزات مسلحانۀ مردم و وضع عمومی جنبش سازمان یابد ، چه در آن صورت مردم بی دفاع مناطق مورد حملات بی رحمانۀ دشمن قرار می گیرند. وی قبل از همه علیه ” جنگ ایله جار ” قیام کرد و در مقابل آن طرح جنگ سازمان یافته و هدفمند را مطرح نمود که قدم به قدم سنگر های تازه را فتح و بر دشمن نیرومند تر از خود پیشی گیرد تا با کمترین تلفات بزرگترین دست آورد ها را برای مردم خود کمائی کند.
سازمان دادن مبارزات اعتصاباتی و تظاهرات و قیام های سنجیده شده در صفوف ارتش و قرار دادن همه آنها در خدمت مبارزات مسلحانۀ مردم نشاندهندۀ آن توانائی بزرگیست که مجید به عنوان یک فرمانده نظامی در طی زندگی پرافتخارش به ما به میراث گذاشته است.
مجید تئوریسن و مبلغ انقلابی :
کودتای ننگین نوکران روس و تهاجم نظامی سوسیال امپریالیسم بر کشور ما مقاومت سلحشورانۀ مردم ما را با آنچنان گسترش بر انگیخت که نه امپریالیسم غدار روس آنرا پیش بینی میکرد و نه نیروهای انقلابی کشور ما برای آن آمادگی داشتند. موج مبارزات خود بخودی مردم ، فاکتور های ملی و عشایری ، تفاوت میان مناطق مختلف کشور چه از نگاه اهمیت سوق الجیشی و یا آمادگی مردم برای مبارزات منظم ، پراگندگی جبهات نبرد که خود ناشی از خصلت خود جوش مبارزه ایست که بر بستر اقتصاد پراگنده و خود کفائی کشور ما رشد یافته است و به طور کلی عدم توازن انقلاب ما را بازگو می کند ، نبودن یک جریان مسلط روشنگر و پیشرو که بتواند با خردمندی و توانائی تمام ظرفیت های مبارزاتی مردم را در همه ابعاد آن به کار گیرد و . . . همزمان با موجی از عقبگرائی ظلمت آفرین که با تکیه بر ” کمک های خارجی ” و وابستگی های ظاهر و پنهانی با نیروهای امپریالیستی رقیب روس میخواهند جنبش آزادیبخش ما را از محتوای رزمنده و انقلابی آن تهی سازند ، امپریالیسمی را جانشین امپریالیسم دیگر کنند و اختناقی را به جای اختناق کنونی بنشانند . . . در چنین شرایط و اوضاعی طرح تئوری انقلاب افغانستان از دیدگاه منافع مردم افغانستان و از موقف مردم زحمت کش و رنجدیدۀ کشور ما کاری ساده نیست.
مجید در دوران پرثمر زندگی مبارزاتی اش همواره بر نقش اندیشه های علمی و ره گشائی که بتواند برای مردم سعادت و بهروزی بیاورد و در خدمت آنها قرار گیرد تأکید میکرد. وی در آخرین پیامش به مردم کشور خود نیز فریاد بر آورد : ” مرگ بر دشمن دانش ، مرگ بر دشمن وحدت “.
با وجود اینکه همه آثار گرانبهای این مرد بزرگ هنوز جمع آوری نشده است و مقدار زیادی از آن نیز ممکن است هیچگاهی به دست کسی نرسد ، ولی از آنچه باقی مانده است عمق تفکر جوشان وی را در مورد بغرنج ترین مسائل کنونی میتوان دید. طرح های سیاسی ای که در اسناد معتبر سازمان آزادیبخش مردم افغانستان انعکاس یافته است نشاندهندۀ این است که دانش پیشروندۀ بشری میتواند حتی در سخت ترین لحظات نیز نقش موثر و روشنگر خود را داشته باشد ، به شرط اینکه نیروئی بتواند از منافع بلا فصل مردم حرکت نماید و تلقیات خود را به جای واقعیت ها نگذارد چه در آن صورت به چیزی لایعنی مبدل میگردد. خط پیشرو ساما تا کنون در همه ابعاد آن مرهون زحمت کشی مجید قهرمان است. مشی مستقل ملی اتکا به نیروی خود و اعتماد مطلق به توده های محروم ، آن اصول اساسی است که توسط وی در جنبش سامائی تدوین و به یقین سالهای درازی حیثیت قطب نمای حرکی جنبش انقلابی ما را خواهد داشت.
مجید بزرگترین مسائل نظری جنبش ما را با وضوح و روشنی زایدالوصفی در قالب اسلوب فرید خودش می انداخت. اسلوبی که مانند آب زلال اعماق تفکر انقلاب مردم را بیان میداشت. وی گاهی از ضرب المثل های توده ای و اصطلاحات معمول مردم عمیق ترین و اساسی ترین معانی آنرا بیرون می کشید و در موقعیت معینی آنرا به کار میگرفت. کلمات قاطع با آن جمله بندی های محکم که به میناتور زیبائی شباهت دارد ، با لحظاتی از طنز مکنون اسلوب نگارشی را به وجود آورده است که تا کنون نیز در ادبیات جنبش سامائی و در مجموع جنبش انقلابی از آن پیروی میشود و به حق میتوان گفت که اکنون اسلوب نگارش و تعبیر وی در ارائۀ مطالب به عنوان یک روند در ادبیات سیاسی در حال تکوین و تکامل است.
وی نه تنها نویسندۀ چیره دست ، متفکر بزرگ بود ، بلکه سخنوری بلیغ و بی نظیر بود. وی که سال های زیاد عمر خود را در میان دهقانان سپری کرده بود ، افکار بغرنج و پیچیدۀ سیاسی را با چنان وضوحی برای مردم تشریح میکرد که هیچگونه خلائی در ذهن شنونده باقی نمی گذاشت.
مجید انسان :
بزرگترین حماسۀ مجید در زندگی پر از رنج و مبارزه اش شخصیت او به عنوان یک انسان بود ، انسانی که تمام سجایای اخلاقی یک ملت بلا کشیده را در خود متمرکز ساخته بود و آنرا با عالی ترین و پیشرفته ترین خصال انقلابی بشری مزج کرده بود. وی مردی بود که سراسر زندگی اش با دهش و سخاوت توام بود ، سخاوت مادی و معنوی. هزاران خانواده و فرد در بحرانی ترین لحظات زندگی خود از وی کمک دریافت کرده اند. وی حتی در زندگی مخفی نیز مسئولیت تنظیم زندگی مردم خود را داشت و به آنها یاری می رساند ، مشورت میداد و مشکلات شانرا حل می نمود. وی در روابط خود با مردم بی نهایت صمیمی و صادق بود. بردباری و شکیبائی او در مواقع بحرانی زندگی از وی اسطوره ای جاودان ساخته بود. وی با همان متانت تا آخر زیست و با همان شهامت شهید شد. او با کهترین مردمان با چنان تواضع برخورد می کرد که همه او را نه معلم و پیشوا بلکه رفیق و همراز و همدرد خود می دانستند. وی با وجود عظمت و بزرگیش فقط در حدود مردم و با مردم بود نه بلند تر از آنها. صد ها تن از همرزمان و یا دوستداران وی که سالها در انتظار دیدن وی بودند با وجود اینکه بار ها با وی بر می خوردند ولی هیچ گمان نمی بردند که مجید قهرمان ، مجیدی افسانه ای و افسانه ساز را دیده اند.
وی در زندگی مبارزاتیش به کار طاقت فرسا می پرداخت. از کار های کوچک و پیش پا افتاده تا کار های بزرگ. وی هیچگاه از کار های کوچک و بی اهمیت عار نداشت. برای وی مهم این بود که ماشین انقلاب به جلو برود و اینکه وی در لحظۀ معینی به چه کاری اقدام می نماید ، هیچ ارزشی نداشت، مهم این است که این ماشین به کار افتد و خوب کار کند. وی نمونۀ کار شاق ، مداوم و منظم بود. وی در مدت چند سال زندگی پر بارش از اولین دقایق صبح تا آخرین لحظات شب در کار و تپش بود به همه چیز و همه کس سرکشی میکرد و وارسی می نمود. وی روح سرکش انقلاب ما بود.
فاجعۀ تاریخ و افسانۀ ملت ما :
خبر گرفتاری و شهادت مجید قهرمان موجی از تأثر و انزجار را در میان مردم حماسه ساز کشور ما بر انگیخت. مردم ما در تمام مناطق کشور ازین خبر با خون و آتش استقبال نمودند. رژیم مزدور می خواست با شهادت مجید قهرمان جنبش سامائی و جنبش مقاومت ملی ما را ناتوان و مأیوس سازد ولی جنبش انقلابی و ملی کشور ما با عکس العمل مبارزاتی خود به دشمن نشان داد که ملت بزرگ و پرافتخار افغانستان که فرزندانی چنین را در دامان پر برکت خود زاده و پرورش داده است ، ظرفیت این را دارد که فرزندانی برومند و فداکار دیگر نیز تربیت نماید. سلاحی را که مجید قهرمان برداشته بود و شعاری را که او سر داده بود ، شعار ” یا مرگ یا آزادی ” هم اکنون در دست صد ها هزار تن دیگر و از حنجره ملیون ها انسان آزادیخواه دیگر نیز بلند میشود. اگر جای او امروز در میان جنبش پیشرونده و انقلابی ما خالی است ، ایده ها ، افکار و قبل از همه روح نوید بخش او مشعل راه آزادگان این ملت است.
دشمن میخواست مجید را از توده های محروم افغانستان دور سازد ولی شهادت او جنبش انقلابی کشور ما را بیش از پیش به مردم پیوند داد. روس اشغالگر می خواست مجید را نابود سازد ، ولی وی با شهادت خود در قلب خونین مردم خود جاودانه شد.
اکنون که یک سال از شهادت این بزرگمرد قهرمان می گذرد ، ملت جانباز ما سراسر کشور را به دادگاه بزرگ تاریخی مبدل کرده اند و دیری نخواهد بود که جنایت کاران روسی و مزدوران حقیر او در میان آتشفشان خشم مردم نابود شوند.
بهترین تجلیل از این سرسپردۀ راه مردم راه آزادی و ترقی اجتماعی ، این است که از او بیاموزیم ، مانند او زندگی کنیم ، مثل او به مبارزه بپردازیم و در صورت لزوم مانند او در راه آزادی مردم شهید شویم.
مجید قهرمان!
تو در زندگیت همه هستی ات را در راه مردمت نثار کردی. اکنون مردمت راه تو را فروزان تر نگهمیدارند و مشعل خونین تو را تا سرزمین زیبای آزادی می برند.
ما از تو می آموزیم
و راه پر افتخار تو را ادامه میدهیم.
